Nieuws van den dag, 6 augustus 1910
In de eerste decennia van de nieuwe eeuw is het beroep van zeebaboe booming. De vraag lijkt groter dan het aanbod, vooral voor de zeebaboes die tijdens de reis tussen kolonie en moederland werken. In een Indische krant vond ik deze twee advertenties. Ik bleef ernaar kijken.
Wat me intrigeert, is de combinatie van de twee, en wat dat te zeggen heeft.
Eerst de bovenste: waarschijnljk bevindt zich in 1910 een zeebaboe te Harderwijk, in de plaats waar eens de mannen voor het koloniale leger konden tekenen. Het Koloniaal Werfdepot werd pas het jaar ervoor, in 1909, gesloten. Harderwijk moet ten tijde van deze advertentie nog altijd de cultuur van komen en gaan hebben geademd. Zo snel is dat niet uitgewist.
Zal de zeebaboe zelf haar advertentie hebben opgesteld? Of was het ds. Breijer, die zijn dominees-titel (ds) met reden zal vermelden: destijds gold dat als bewijs van betrouwbaarheid. En dan kon je vanzelf ook vertrouwen op de zeebaboe van een dominee. Ze wordt bij leven al zowat de hemel in geprezen: ze is uitstekend in haar vak, heeft goede getuigschriften en informatie kan direct bij de dominee zelf worden gevraagd.
Maar zij was en bleef: zeebaboe. Daarmee stond ze lager in de rangorde van huishoudelijke beroepen dan de opsteller van de onderste advertentie: kinderjuffrouw. ZIj verdiende meer en had een vaste positie in het huishouden, soms ook in het gezin. Zij Indisch of Hollands. Hier doet de leeftijd er wel toe, een jonge vrouw is ze van 24 jaar, woonachtig in het dan tamelijk deftige Voorburg. Ze wil naar Indië, op basis van mondelinge aanbevelingen. Misschien een tante die zei: laat ze maar naar mij vragen.
Wat ik zie is: het belang van afkomst, de hiërarchie van huishoudelijke beroepen, dat zelfs de zeebaboe van de dominee toch lager stond dan een jonge vrouw met alleen mondelinge aanbevelingen.
Het is een steentje in het grote mozaïk dat ik van zeebaboes hoop te leggen. Wie ze waren, hoe ze gezien werden, wat hun mogelijkheden waren in die koloniale maatschappij.
Zeebaboes 